Rust en duidelijkheid of een ratjetoe...
Hoe een goede dosering van prikkels bijdraagt aan een prettige leefomgeving.
In het artikel over prikkels hebben we al kunnen lezen dat bij dementie de verwerking van informatie (prikkels) steeds moeilijker wordt. Nieuwe situaties zijn lastiger te plaatsen, en het is moeilijker om in een veelheid aan indrukken te kunnen herkennen welke informatie relevant is en welke niet; in een onrustige omgeving met veel 'ruis' voel je je dan sneller onzeker en afgeleid, en vergeet je snel waar je mee bezig was.
VERTROUWDHEID GEEFT HERKENNING EN STEUN
Vertrouwdheid met voorwerpen, kleuren of sfeer geeft in dat soort situaties herkenning en steun.
Een aanrecht met keukengerei, de geur van koffie, het geluid van bestek - dat zijn belangrijke en sterke indrukken die houvast geven in de oriëntatie en beleving: Hier wordt gegeten: je weet waar je bent en wat er van je verwacht wordt, of wat jij kunt verwachten.
Een ruimte waarin afleidende prikkels (zoals tijdens het eten) beperkt zijn, stimuleert de hoofdactiviteit: doordat je je beter kunt concentreren op het eten, eet je rustiger, laat je je eten niet te snel staan, en beleef je de smaak beter.
Om de prikkels in een ruimte goed te kunnen doseren, is om te beginnen de afmeting van de ruimte heel bepalend. Om beter aan te sluiten op de herinnering van ouderen, dient de verhouding van de ruimte te refereren aan situaties van vroeger - een keuken, een eetkamer, een woonkamer met televisie: ruimtes die een duidelijke hoofdfunctie hebben, en die overzichtelijk van formaat zijn.
Een eetzaal waar veel tafels staan, waar een televisie in de hoek staat, en waar ook nog karren voor het personeel opgesteld staan, is niet in verband te brengen met een herkenbare herinnering voor een bewoner.
Dan ontstaat het gevoel dat je er niet thuishoort, dat het niet 'klopt' - en de wens om weg te vluchten om 'naar huis' te gaan.
EEN RATJETOE...
Een ongeïnteresseerd en gemakzuchtig ingerichte ruimte, die vol staat met bijeengeraapte afgedankte spullen als in een uitdragerij, is voor niemand plezierig.
Denken dat 'oude mensen zich prettig voelen temidden van oude spullen' is nogal kort door de bocht geredeneerd...
Veel verschillende objecten geven een onrustig beeld; rotzooi (zoals bijvoorbeeld ook loshangende snoeren en stekkerdozen, apparatuur voor het personeel) of afgeleefde spullen (lampen die het niet doen, scheefhangende schilderijen en lampenkappen) verstoren de sfeer.
Ook voor het verzorgend personeel is het totaal niet stimulerend om je werk te moeten doen in een vervelende, liefdeloze werkomgeving. Maar zeker voor ouderen met dementie, wiens tolerantie voor onrust nu eenmaal lager is, en voor wie deze omgeving hun woonplek vormt, is het enorm belangrijk om te leven in een harmonieuze, sfeervolle omgeving die met zorg en aandacht is vormgegeven.
Zelfs al ben je iemand die niet per se veel aandacht heeft voor meubels, gordijnen en accessoires... sfeer is iets wat ook onbewust een grote invloed heeft op het welzijn van mensen.
ANALYSE PRIKKELS
In dit schema is goed te zien hoe ongelijk verdeeld de prikkels zijn in de gemeenschappelijke ruimtes van de bestaande situatie. Negatieve prikkels bij de gesloten deuren, onrustige woonkamers, en saaie gangen met aan het einde weer een gesloten deur.
In de nieuwe situatie zijn de stresspunten weggewerkt en er zijn meerdere kleinschalige ruimtes ingericht. Hierdoor is de verdeling tussen rustige en actievere gebieden veel gelijkmatiger.