Looplijnen
Waar kun je rekening mee houden in een ontwerp? Wat is belangrijk voor bewoners, en wat voor verzorgers?
In aansluiting op zichtlijnen zijn looplijnen belangrijk om rekening mee te houden in een ontwerp.
Voor ouderen met dementie is bewegen essentieel. Zolang het veilig lukt, is het absoluut cruciaal dat ouderen in beweging blijven, en hun leefwereld zo ruim mogelijk houden.
In het artikel op de website van de universiteit van Edinburgh: 'Exercise the body to keep the brain healthy' vind je meer informatie over de theorie achter bewegingsstimulering bij ouderen.
Ontwerpers kunnen hier ook weer een belangrijke bijdrage leveren, door goed na te denken over looplijnen, veiligheid, overzichtelijkheid en duidelijkheid in ruimtes.
WAAR KUN JE REKENING MEE HOUDEN?
- Zorg dat een looplijn aansluit bij een zichtlijn - met andere woorden: als een bewoner bijvoorbeeld in een ruimte een raam ziet (aantrekkelijk als doel om naartoe te wandelen: uitzicht, licht, iets te beleven, een duidelijk richtpunt), zorg er dan voor dat hij of zij op een directe en veilige manier een route naar dat raam toe vindt.
- Want als hij onderweg een obstakel tegenkomt, en af moet wijken van zijn pad, is de kans groot dat zijn aandacht wordt afgeleid, wat tot irritatie of verwarring kan leiden.
- Daarbij is het goed om te kijken of er wél voldoende houvast is onderweg: een handrail of stoel om je aan vast te houden, waar je even kunt pauzeren zonder het doel van je wandelingetje uit het oog te verliezen.
- Looplijnen maken vaak onderdeel uit van een route, 'een ommetje'. Voor 'dwalende' ouderen met dementie (zie ook het artikel Dwalen - een andere benadering) biedt een vaste route, met afwisseling in prikkels en voldoende rust, houvast in hun dagelijkse routine. Bij het vormgeven van een afdeling voor ouderen met dementie kun je op basis van een tekening (zie voorbeeld) analyseren hoe de huidige en eventueel gewenste looproutes lopen, en wat daarbij obstakels of juist stimulerende elementen zijn.
- Looplijnen kunnen dus efficiënt en direct zijn (rechte lijnen), maar óók spontaan en vloeiend (dwalende lijnen). Doodlopende looplijnen (die noodzaken tot omkeren en teruglopen) veroorzaken vaak spanning en frustratie.
Voorbeeld analyse looplijnen van bewoners (voor)
Een wandelroute over de afdeling is voornamelijk een rechte route over de gang, met links een grote onduidelijke open ruimte, langs een afgesloten trappenhuis en lift, via een onduidelijke dubbele gang naar weer een gang met aan het einde rechtsboven weer een afgesloten deur.
In de nieuwe situatie zijn de afgesloten deuren gecamoufleerd; er zijn twee plekken met gemeenschappelijke woonkamers die goed herkenbaar zijn en twee nieuwe tuinkamers halverwege. Zo wordt een wandeling interessanter en rustiger.
VERZORGEND PERSONEEL: EFFICIËNTIE
Het ontwerp van een afdeling voor ouderen met dementie dient voor het verzorgend personeel met name efficiënte routes te bieden. Op een gemiddelde dag wordt er door verzorgenden sowieso heel veel gelopen: een aanzienlijk onderdeel van de fysieke belasting van deze beroepen.
Ontwerpers kunnen verzorgenden helpen door te overleggen hoe het dagelijkse patroon van werkzaamheden eruitziet, en wat voor ruimtes daarmee afwissselend worden bezocht. Uit een gedegen analyse hiervan kan een geoptimaliseerde plattegrond worden gecreëerd, die beter aansluit bij de praktische organisatie van het werk van het personeel.